واکنش ژنوتیپ‌های امیدبخش گندم نان آبی نسبت به بیماری سیاهک پنهان معمولی گندم (Tilletia laevis)

به منظور ارزیابی واکنش لاین‌های امیدبخش گندم نان به بیماری سیاهک پنهان معمولی گندم،‌ تعداد 20 ژنوتیپ از اقلیم معتدل، 14 ژنوتیپ از اقلیم سرد، 20 ژنوتیپ از اقلیم گرم و مرطوب شمال و 20 ژنوتیپ از اقلیم گرم و خشک جنوب به همراهی شاهد حساس در دو فصل زراعی 83-1381 در کرج و کرمانشاه در طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار برای لاین‌های هر اقلیم مورد بررسی قرار گرفتند. برای دستیابی به آلودگی یکنواخت از آلودگی مصنوعی بذر ژنوتیپ‌های گندم به نسبت وزنی 5 در هزار با اسپور قارچ استفاده شد. میانگین درصد سنبله‌های آلوده در هر رقم و لاین مشخص شد و لاین‌ها بر این اساس گروه‌بندی شدند. تجزیه واریانس مرکب میانگین آلودگی نشان‌دهنده اختلاف معنی‌دار بین لاین‌های هر اقلیم بود و در میان لاین‌های اقلیم معتدل رقم تجارتی پیشتاز و دو لاین خواهری Alvand/MV17 با میانگین آلودگی 3/0% ، 9/0‌% و 1/1% مقاوم و لاین Flt/Tajan با آلودگی 8/63% حساس‌ترین لاین و شاهد حساس یعنی رقم بولانی دارای 8/48% آلودگی بود. در میان لاین‌های اقلیم سرد لاین K2340/Sx/Mt/Gb/3/K340-/Fr/Pi"S"/Kt54*//Nar"S"/5/1-32-1317//II/Y50E/3/Cno/Jar//On/4/Anza/3/Pi/Nar/Hys با آلودگی 5/0% مقاوم و رقم تجارتی شهریار با آلودگی 7/33% حساس به بیماری شناسایی شد و شاهد حساس بولانی نیز 7/63% آلودگی داشت. در میان لاین‌های اقلیم شمال لاین Chum/8/3Hel/3*Cno7g/2*Seri/4/Star با آلودگی 1/10% نیمه حساس، رقم تجارتی تجن با آلودگی 8/15% حساس بود و شاهد حساس بولانی 3/50% آلودگی داشت. در میان لاین‌های اقلیم جنوب، لاین Janz/Attila/4/San/Ald"S"//Avd/3/Kea"S"/Ghk"S" با آلودگی 2/4% مقاوم، رقم تجارتی چمران با آلودگی 17% حساس بود و شاهد حساس بولانی 58% آلودگی داشت. با توجه به این که در ایران تعداد ارقام و لاین‌های گندم آبی مقاوم به بیماری سیاهک پنهان گندم اندک است، این لاین‌های مقاوم در صورت دارا بودن صفات زراعی مطلوب به عنوان ارقام مقاوم یا مستقیماً قابل استفاده‌‌اند ویا می‌توانند به‌عنوان منابع مقاومت در برنامه‌های به‌نژادی برای‌تولید ارقام مقاوم به این‌بیماری مورداستفاده قرار گیرند.